آشنایی با مجموعه گنجعلی‌خان کرمان | نمایش معماری کهن

مجموعه‌ گنجعلی‌خان کرمان یکی از معروف‌ترین جاهای دیدنی کرمان است که در آن بناهای تاریخی بی‌نظیری وجود دارد. این مجموعه شامل میدان، کاروانسرا، حمام، مدرسه، مسجد و آب انبار است. این مجموعه تاریخی از جمله بناهای تاریخی است که باید پس از سفر به کرمان، حتما آن‌ها را ببینید. مجموعه بناهای گنجعلی‌خان کرمان که مهم‌ترین آن حمام گنجعلی‌خان است قدمتی دیرینه دارد. با رفتن به این بنای تاریخی، علاوه‌بر دیدن زیبایی‌های تاریخی، می‌توانید با فرهنگ مردم نیز آشنا شوید. اگر به تاریخ علاقه‌مند هستید، دیدن این مجموعه تاریخی شما را شگفت‌زده خواهد کرد.

تاریخچه مجموعه گنجعلی‌خان

قدمت مجموعه گنجعلی‌خان کرمان به دوره صفوی بازمی‌گردد. درواقع گنجعلی‌خان در کرمان یکی از حاکمان معروف بود که در حدود سی سال حکومت این شهر را در دست داشت. او بناهای زیادی در این شهر ایجاد کرد تا بتواند کرمان را آباد کند. مجموعه گنجعلی‌خان کرمان مساحتی در حدود ۱۱ هزار متر مربع دارد که معمار آن شخصی به نام محمد معماری یزدی بوده است و برای ساخت بناهای این منطقه از سبک معماری اصفهانی استفاده کرده است. ارزش این مجموعه در کرمان آنقدر زیاد است که اگر به کرمان سفر کنید و فقط همین بنا را ببینید، می توانید سفرتان را تکمیل شده بدانید و مطمئن باشی یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی کرمان را از دست نداده‌اید.

مجموعه گنجعلی‌خان کجاست؟

مجموعه گنجعلی‌خان در نزدیکی میدان شهدا در شهر کرمان و در کنار بازار تاریخی کرمان قرار گرفته است. دو خیابان اصلی امام و شریعتی به میدان گنجعلی‌خان ختم می‌شوند.

• آدرس مجموعه گنجعلی‌خان: استان کرمان، شهر کرمان، میدان گنجعلی‌خان، مجموعه گنجعلی‌خان

میدان گنجعلی‌خان

میدان گنجعلی‌خان کرمان یکی میدان‌های معروف در کرمان است کع در وسط شهر قرار گرفته است. در سه ضلع آن بازار و در ضلع دیگر آن سرای گنجعلی‌خان وجود دارد که می توانید اوج معماری قدیمی و سنتی ایران را ببینید. در میدان گنجعلی خان کرمان حوض و فضای سبز زیادی وجود دارد  می توانید ساعت‌ها در آن جا بنشینید و زیبایی‌های منطقه را بررسی کنید. کاشی کاری‌ها و طاق نماهای آجری یکی از زیبایی‌های این منطقه است که توجه تان را جلب خواهد کرد. اهمیت این میدان زمانی مشخص می شود که به اصول شهرسازی آن پی ببرید. در این میدان هیچ ماشینی رفت و آمد نمی کند و فقط عابران پیاده در آن حضور دارند.

بازار گنجعلی‌خان

برای این که بتوانید بازار گنجعلی‌خان کرمان را ببینید باید به قسمت جنوبی میدان گنجعلی‌خان بروید. در سمت راست بازار هم حمام گنجعلی‌خان قرار گرفته است که در کنار آن 18 مغازه وجود دارد. در سمت چپ هم می توانید بازار دستفروشان را ببینید که در زیر طاق نماها قرار دارند. بازار زرگری را هم می توانید در نزدیکی بازار گنجعلی‌خان ببینید. همه بازار زرگری را به قیصریه می شناسند و برای این که بتوانید آن را ببینید باید به قسمت انتهایی بازار بروید.

مسجد گنجعلی‌خان

اگر میدان گنجعلی‌خان کرمان را به سمت شمال شرق بروید، به مسجدی زیبا و خاص می رسید که همان مسجد گنجعلی‌خان است. این بنای تاریخی ایجاد شده بود تا افرادی که داخل مدرسه و کاروانسرا هستند، بتوانند محلی برای نماز خواندن داشته باشند. این مسجد کمی کوچک است ولی شبستان و ایوان ورودی بسیار زیبایی دارد. ایوان نمای ساده ای دارد و با گچ بری‌های هندسی زیبایی تزیین شده است. کف ایوان هم با سنگ پوشیده شده است و کتیبه سنگی در بالای درب چوبی وجود دارد. وقتی وارد ایوان شوید، راهرویی باریک می بینید و بعد از گذر از این قسمت به شبستانی با گنبد زیبا می رسید.

محراب مسجد هم با لوح مرمر و نقش گلدان به زیبایی هر چه تمام تر طراحی شده است. برای این که بتوانید زیبایی‌های مسجد را ببینید، باید به شبستان بروید و در شبستان مسجد می توانید زیبایی‌های زیادی مثل گچبری، مقرنس کاری، نقاشی و کادربندی‌هایی که به جذابیت مسجد اضافه کرده است را ببینید. در حال حاضر این مسجد به محلی برای تفریح تبدیل شده است و اقامه نماز در آن انجام نمی شود.

حمام گنجعلی‌خان

یکی دیگر از بناهای تاریخی زیبا در مجموعه گنجعلی‌خان کرمان ، حمام آن است. حمام گنجعلی‌خان گچ‌بری‌ها و نقاشی‌های زیبایی دارد که برخی از قسمت‌های آن به دوره صفویه و برخی دیگر به دوره قاجار برمی گردد. در این حمام از نقاشی های زیادی استفاده شده است که در طراحی آن‌ها از موضوعاتی مثل شکار پادشاهان، کاوران شترها، خسرو و شیرین و… استفاده شده است.  در پایین نقاشی‌ها هم  کتیبه ای از جنس مرمر سبز وجود دارد که در آن شعرهای زیبایی با خط نستعلیق نوشته شده است. یکی از زیباترین بخش‌های این حمام، رختکن آن است و که یک بنای تو در توی شگفت انگیز است. این مسجد امروز به موزه مردم شناسی تبدیل شده است و با وجود مجسمه‌هایی که د رآن قرار داده اند، حال و هوای سنتی آن زمان را تداعی می کند.

مدرسه و کاروانسرای گنجعلی‌خان

اگر از میدان گنجعلی‌خان به سمت شرق برویم، به مدرسه‌‎ای بزرگ بر می‌خوریم که در زمان‌های قدیم بسیار مورد استفاده قرار می گرفته است؛ این مدرسه بعد‌ها تغییر کاربری داد و به کاروانسرا تبدیل شد. معمار این اثر که بر کاشی‌های کتیبه‌ سردر آن، تاریخ ۱۰۰۷ هجری قمری نقش بسته محمد سلطانی یزدی بوده است. در حال حاضر این محل دوباره کاربری سابق خود را بازیافته است و به یک محل آموزشی تبدیل شده است. دانشکده هنر دانشگاه باهنر کرمان در همین مکان است. اثر مذکور در تاریخ ۲۹ آذر ۱۳۱۶ هجری شمسی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

ضرابخانه گنجعلی‌خان

مسیر شمالی میدان گنجعلی‌خان را در پیش بگیرید تا در داخل بازار مسگری شمالی و دقیقا رو‌به‌روی حمام گنجعلی خان به ضرابخانه برسید؛ در معماری داخلی ضرابخانه، بناهای آجری از گچ بری ساخته شده است. در بالای ضرابخانه گنبدی بلند وجود دارد و در بالای آن هم کلاه فرنگی قرار گرفته است. این ضرابخانه، در دوره صفویه، محل ضرب سکه بوده است اما در حال حاضر به موزه سکه تبدیل شده است.

شرایط بازدید از ضرابخانه گنجعلی‌خان:

• از ۷:۰۰ صبح تا ۲۰:۰۰ برای بازدید مراجعه کنند.
• در ایام سوگواری رسمی این موزه تعطیل است.

آب انبار

آب انبار گنجعلی‌خان یا آب‌انبار علیمردان‌خان در ضلع مقابل کاروانسرای گنجعلی‌خان کرمان، واقع شده است. این بنا که دارای سردری زیبا با تزیینات مربوط به دوره صفویه است در گذشته  به‌عنوان محلی برای ذخیره آب شهر استفاده می‌شده است. این بنا در سال ۱۳۴۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

اقامت در کرمان با هومسا

برای بازدید از مجموعه گنجعلی‌خان و دیگر جاهای دیدنی کرمان لازم است چند روزی را در این شهر اقامت کنید و به‌دنبال اقامتگاه مناسب در این شهر باشید. برای اقامت در کرمان به سایت هومسا سر بزنید و شهر کرمان را جست‌وجو کنید. تیم هومسا در روند اجاره ویلا و سوئیت به شما کمک می‌کند در زمانی اندک و با خیال راحت اقامتگاه مورد نظر خود را اجاره کنید.

کلام آخر

ایران زیبا پر است از جاذبه‌های گردشگری و تاریخی؛ از تخت جمشید شیراز تا نقش جهان اصفهان و میدان امیر چخماق یزد همه‌وهمه یادگاری ارزشمند برای ما ایرانیان است. مجموعه گنجعلی‌خان به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی کرمان نیز اینچنین است؛ بنایی بااهمیت که هرساله تعداد زیادی از گردشگران داخلی و خارجی را میزبانی می‌کند. این بنای ارزشمند از بافت سنتی و تاریخی کرمان، آینه‌ای از اصول شهرسازی تاریخی ایران و یادگار معماری دیرینه این مرزوبوم است که بازدید از آن می‌تواند تجربه‌ای ارزشمند برای همه ما رقم بزند.