خردادگان؛ جشنی برای پاسداشت مایه حیات

بهار در تفکر ایرانیان باستان چون ققنوسی می‌ماند که تولدی دوباره یافته و با این تولد دوباره به زندگی و طبیعت، حیاتی نو می‌بخشد. از همین جهت جشن‌های باستانی و بهاری گذشتگان ما از نوروز گرفته تا جشن فروردینگان، جشن اردیبهشتگان و خردادگان، از نویی و زندگی دوباره بشارت می‌دهند و حاوی پیام امید و سرزندگی هستند. در این بین خرداد، سومین ماه بهار نیز که در اوستا به معنی رسایی و کمال است، از گذشته در میان ایرانیان دارای جایگاه ارزشمندی بوده. این ماه بهاری در اوستا با عناوین «هـَئوروَتات» و در پهلوی «خُردات» یا «هُردات» یاد می‌شود و در میان زرتشتیان دارای رسم و رسوم خاصی است که هر ساله آن را با جشنی باستانی گرامی می‌دارند.

ایرانیان باستان براساس فرهنگ کهن ملی، باورها، عقاید و اندیشه‌های مذهبی، برای هر روز و هر ماه نامی انتخاب می‌کردند و هنگامی که نام روز و ماه با هم یکی می‌شد، آن روز را جشن می‌گرفتند. بر همین اساس،  ششمین روز ماه خرداد را که “خرداد” نام داشت جشن می‌گرفتند و نام آن را جشن خردادگان نهاده بودند.

معرفی خردادگان

بر اساس باور زرتشتیان و پیشینیان ما، خرداد امشاسپندبانویی (از یاران اهورامزدا در ادارۀ جهان) است که نگهداری از آب‌ها در این جهان را انجام می‌دهد و افراد را در چیرگی بر تشنگی یاری می‌کند؛ از این همین جهت است که به هنگام نوشیدن آب، از او به نیکی یاد می‌کنند. درواقع خرداد همراه با «اسپندارمذ» و «امرداد» گروه سه‌گانه امشاسپندبانوان را تشکیل می‌دهند.

در کتاب بُنْدَهِشْن یا بُنْدَهِش نیز گل سوسن به عنوان گل ویژه امشاسپند بانو «خُرداد» یاد شده. معروف‌ترین نمونه‌های گل سوسن نیز نزد ایرانیان سوسن سپید یا سوسن آزاد است. در متن پهلوی «خسرو قبادان و ریدکی» بوی گل سوسن سپید، چون «بوی دوستی» توصیف شده‌است. به صورت کلی سوسن در نمادهای دینی و هنری، نشان پاکی است. بر اساس برخی گفته‌ها نام شهر شوش نیز از نام گل سوسن گرفته شده است چراکه سوسن هم‌معنی شهر «شوش»، شهر باستانی خوزستان، است. سوسن در «مزامیر داوود» هم نوعی نغمه یا نوایی از موسیقی به شمار می‌رود.

بر اساس این باورهای کهن، در تقویم ایرانی ششمین روز هر ماه «خرداد» نام‌گذاری شده و تلاقی این روز با ماه خرداد یعنی روز ششم این ماه را برای بزرگداشت این باور کهن و گرامی‌داشت جایگاه بانو خرداد، جشنی برپار می‌کنند که «جشن خردادگان» نام دارد.

آیین و اعمال جشن خردادگان

باتوجه به نگاه ویژه فلسفه خردادگان به آب و سرچشمه‌های آن، در این روز به جاهایی که آب از آن‌ها سرچشمه می‌گیرد احترام خاصی می‌گذارند؛ از همین جهت است که از مهم‌ترین اعمال جشن خرادگان می‌توان به تن‌شویی، کندن چاه و نو کردن کاریز، رفتن به کنار دریاها و رودها و همچنین خواندن نیایش‌های ویژه این روز اشاره کرد. در این روز مردم به نظافت شخصی و همچنین نظافت خانه‌های خود بسیار اهتمام می‌ورزیدند و به شادی و سرور در کنار عزیزانشان می‌پردازند. افراد معمولا این روز را در کنار خانواده و دوستانشان می‌گذرانند.

یزد و جشن‌های ایرانی

یزد زیبا و دوست‌داشتنی هرساله میزبان بسیاری از جشن‌های زرتشتی و کهن ایرانی است. از این جهت که بسیاری از زرتشتیان کشورمان در شهر یزد زندگی می‌کنند، جشن‌های زرتشتی هم در این شهر رنگ‌وبوی دیگری دارد. از جشن فروردینگان گرفته تا خردادگان و …، برای مثال جشن فروردینگان در یزد، از ساعت چهار بعدازظهر نوزدهم فروردین به‌طور مفصل برگزار می‌شود، البته جشن‌های کهن زرتشتی در بسیاری از شهرهای دیگر ایران توسط زرتشتیان به خوبی برگزار می‌شود.

اقامت در یزد با هومسا

اگر به تجربه حضور در این جشن‌های کهن در یزد علاقه‌مند هستید می‌توانید به یزد سفر کنید و ضمن بازدید از جاهای دیدنی یزد سری هم به این دست از جشن‌ها بزنید. البته یکی از مولفه‌های بسیار مهم که در هر سفری باید به آن توجه کنید، اقامت در شهر مقصد سفر  است. شما با مراجعه به سایت هومسا، از میان تایپ‌های مختلف اقامتی مانند هتل، بومگردی، بوتیک هتل، سوئیت و ویلا می‌توانید بهترین گزینه را انتخاب کنید. اجاره ویلا و سوئیت متناسب با بودجه و سلیقه شما به‌راحتی در هومسا امکان‌پذیر است، اما فراموش نکنید اقامتگاه‌های بوم‌گردی یزد را  هم بررسی کنید. این واحدها در واقع همان خانه‌های تاریخی هستند که با تغییر کاربری و مجهزشدن به وسایل مدرن، آماده پذیرایی از مهمانان هستند.

کلام آخر

جشن خردادگان هم مانند دیگر آداب‌ و رسوم کهن ایرانی همچون نوروز و جشن فروردینگان و … در فرهنگ این مرزوبوم، دارای اهمیت و همچنین جایگاهی ارزشمندی است. جشن خردادگان با مفهوم زیبایی که به‌همراه دارد تا به‌امروز حیاتی پررنگ دارد و هرساله در ششمین روز خردادماه توسط زرتشتیان با اعمال و آیین خاص خود برگزار می‌شود. جشن خردادگان در فرهنگ ایران ریشه دوانده و فلسفه‌ای غنی از طبیعت‌دوستی، تکریم بهار و زندگی دارد. اگر شما هم از حضور در جشن خردادگان تجربه خاصی دارید، در قسمت نظرات با ما و همراهان هومسا به اشتراک بگذارید.