دره شمخال قوچان؛ تنگه‌ای با دیواره‌های صخره‌ای بلند

در مقاله‌های متعدد از جنگل، دریاچه، کوه و ییلاق نوشتیم، اما جای یکی از جذاب‌ترین پدیده‌های طبیعی خالیست؛ دره‌ها. این پدیده‌های طبیعی با آن دیواره‌های بلند و پر ابهت همراه با رودخانه‌های خروشانی که از میان پیچ‌و‌خم‌های آن‌ها می‌گذرند، زبان هر بیننده‌ای را به تحسین وا‌ می‌دارد. دره شمخال قوچان یکی از زیباترین دیدنی‌های خراسان رضوی است، اما متاسفانه کمتر کسی از وجود چنین دره باشکوهی باخبر است. معمولا وقتی نام تنگه به میان می‌آید، تنگه رغز فارس، تنگه خزینه لرستان و دره عشق شهرکرد به ذهن خطور می‌کند. اما، ایران ما پر از دیدنی‌های طبیعی است که گاه حتی نام آن‌ها را هم نشنیده‌ایم. پس با هومسا همراه باشید تا دره شمخال را به شما معرفی کنیم.

پدیده‌های بی‌نظیری به نام دره

دره به فرو رفتگی یا فاصله میان دو کوه گفته می‌شود که معمولا رودخانه‌ای نیز در آن جریان دارد و به دلیل آب‌و‌هوای مناسب، محل خوبی برای ایجاد سکونتگاه است و همان‌طور که می‌دانید در مناطق کوهستانی، روستاها در دل این دره و به شکل پلکانی بنا می‌شوند. اما دره‌هایی نیز هستند که دیواره‌های سنگی بلند دو طرف آن قرار گرفته و مناسب سکونت نیستند. این دره‌ها که به دره‌های رودخانه‌ای معروفند، گاه طولشان به کیلومترها می‌رسد. این دره‌ها به شکل U ،V و یا ترکیبی از هر دو بوده و برای پیاده‌روی در آن‌ها باید ساعت‌ها وقت بگذارید. پیمودن دره‌های U شکل، به دلیل فضای باز بین دو دیواره، راحت‌تر از شکل V آن است.

از جمله جاذبه‌هایی که معمولا در دره‌های رودخانه‌ای شاهد آن هستیم دیواره‌های صخره‌ای بلند و پر ابهت، درختان و بوته‌هایی که در حاشیه رودخانه می‌رویند و چشمه‌ها و آبشارهایی هستند که بر زیبایی هرچه بیشتر آن می‌افزایند. دره شمخال یکی از نمونه‌های دره‌های رودخانه‌ای محسوب می‌شود.

دره شمخال؛ جاذبه‌ای که ارزش دیدن دارد

شمخال دره‌ای به طول 18 کیلومتر است که مسیری پرپیچ‌و‌خم دارد. دو طرف دره شمخال را صخره‌هایی بلند احاطه کرده‌اند که طول آن‌ها به 200 متر می‌رسد. ابتدای دهانه دره عریض‌تر بوده و دارای سطحی نسبتا صاف است. در طول مسیر چند چشمه وجود دارند که برخی از آن‌ها به دلیلی بارندگی کم سال‌های اخیر تقریبا خشک شده‌اند. اما هر چه جلوتر بروید حجم آب بیشتر شده و پیمودن مسیر سخت‌تر می‌شود، به طوری که مجبور خواهید شد از میان آب خروشان رودخانه و تخته سنگ‌های بزرگ عبور کنید. در بعضی از قسمت‌های دره شکاف‌های افقی عظیمی وجود دارد که شکل طاق‌های بسیار بزرگی را به خود گرفته‌اند و به راحتی می‌توانید در میان این طاق‌ها به استراحت بپردازید.

وقتی در میان دره راه می‌روید، چیزی که بیش از هرچیز روح شما را نوازش می‌دهد، سکوت حاکم بر دره است، البته به جز آواز پرندگان که لذت پیاده‌روی را دوچندان می‌کند. مسیر دره شمخال از پیچ‌و‌خم‌های متعددی تشکیل شده و با عبور از هر پیچ، منظره‌ای تحسین‌برانگیز در مقابل چشمان شما به نمایش در خواهد آمد. به نزدیکی آبشار و رودخانه که برسید به جز صدای پر ابهت آب چیز دیگری قابل شنیدن نیست. حتی برای صحبت با همراهتان باید با صدای بلند صحبت کنید.

پوشش گیاهی و جانوری دره شمخال قوچان

سرتاسر دره پر است از درختان انجیر، زردآلو، چنار، بید، سپیدار، تمشک، موسیر، آنوخ(کاکوتی) که نوعی چای کوهی است، چریش، هفشان، گون، ریخونک، زرشک و زالزالک که در فصل بهار باعث زیبایی هرچه بیشتر دره می‌شوند. حیوانات مختلفی در بین شکاف سنگ‌ها زندگی می‌کنند. پرندگان شکاری در بالای این دیوارها زندگی می‌کنند که اگر خوش شانس باشید پرواز آن‌ها را بر فراز دره خواهید دید. علاوه بر این احتمال حضور حیوانات وحشی نیز وجود دارد. بنابراین سعی کنید آرامش محیط را بر هم نزنید.

دره شمخال کجاست؟

دره شمخال نزدیک شهرستان قوچان بوده و از دیدنی‌های خراسان رضوی محسوب می‌شود. این دره در 25 کیلومتری شهر مرزی باجگیران و نزدیک کشور ترکمنستان واقع شده و با قوچان 84 کیلومتر فاصله دارد. دره آب‌وهوای مناسب خود را مدیون رود پر آبی است که در آن جریان دارد. این رود از به هم پیوستن سه رودخانه شارک قرچه، دربادام، شمخال و همچنین چندین چشمه مختلف در مسیر دره ایجاد می‌شود و بعد از طی مسیر 18 کیلومتری، شالیزارهای پایین دست را سیراب می‌کند.

برای رفتن به شمخال کافی است به شهرستان قوچان رفته و سپس با استفاده از تابلوهای راهنمای مسیر دره را در پیش بگیرید. در ابتدای دره، روستایی با همین نام قرار دارد اما متاسفانه امکانات چندانی برای ارائه به مسافران ندارد. بنابراین سعی کنید امکانات لازم را همراه ببرید. ماشین خود را در روستا پارک کرده و راهی دره شوید.

اقامت شبانه در شمخال

از آنجایی که مسیر 18 کیلومتری دره را نمی‌توان یک روزه طی کرد، لازم است شب را در جایی اتراق کنید. علاوه بر اینکه در ابتدای دره و نزدیک روستا می‌توانید چادر بزنید، در میانه دره هم دو منطقه به نام‌های “حمام اول” و “کبوترخانه” وجود دارند که پذیرای تعداد زیادی مسافر در تابستان هستند. برای تامین آب‌آشامیدنی می‌توانید از چشمه‌های اطراف این دو منطقه استفاده کنید. حمام اول با ابتدای دره هفت کیلومتر فاصله دارد. فاصله کبوترخانه نیز با ابتدای دره حدود یازده کیلومتر است. اگر شب را در کبوترخانه چادر بزنید، روز بعد مسیر کوتاه‌تری را تا انتهای دره خواهید داشت و البته اگر خودروی خود را در روستا پارک کردید، وعده‌های غذایی مسیر برگشت را نیز در نظر بگیرید.

برای اینکه بتوانید صبح زود راهی دره شوید بهتر است شب را در یکی از اقامتگاه‌های شهرستان قوچان یا فاروج سپری کنید. قوچان تا دره هشتاد و چهار کیلومتر فاصله دارد و حدودا یک ساعت و بیست دقیقه طول می‌کشد تا از قوچان به دره برسید. فاروج نیز تا دره شمخال صد و یازده کیلومتر فاصله داشته و این مسیر حدودا یک و چهل دقیقه زمان نیاز دارد. با اجاره اقامتگاه بومگردی در فاروج، هم از اقامت خود لذت ببرید و هم در کمترین زمان ممکن خود را به دره برسانید.

در سفر به شمخال چه نکاتی را در نظر بگیریم؟

یکی از بهترین تفریحات شمخال، رودخانه‌نوردی است. این رودخانه پر از سنگ‌ها و صخره‌های بزرگ است و در بخشی‌هایی از دره مجبور هستید از میان آب و سنگ عبور کنید. به همین دلیل کفش و لباس مناسب فراموش نشود. علاوه بر این برای جلوگیری از نفوذ آب به داخل کوله، سعی کنید از انواع ضد آب آن استفاده کنید تا لوازمی مانند گوشی و دوربین‌تان خراب نشود. برای اقامت در میانه دره، تمام تجهیزات کمپینگ مانند چادر ضد آب، کیسه خواب، چراغ قوه، وعده‌های غذایی مناسب، لباس گرم، صندل مناسب رودخانه‌نوردی، زیرانداز، کلاه لبه‌دار، دارو و جعبه کمک‌های اولیه، قرص تسویه آب و… به همراه داشته باشد. علاوه بر این فراموش نکنید دیواره‌های بلند مانع تابیدن آفتاب به داخل دره می‌شوند به همین دلیل آب روخانه نسبتا سرد است.

سعی کنید مناطقی را برای چادرزدن انتخاب کنید که دور از دیواره‌ها بوده و خطر ریزش سنگ به حداقل برسد. علاوه بر این اگر آمادگی بدنی پایینی دارید یا تحمل سرمای آب برای‌تان سخت است، سعی کنید تا جایی پیش بروید که نیازی به ورود به آب رودخانه نیست.

چه فصلی به دره شمخال قوچان برویم؟

در استان خراسان هر چه به سمت شمال و مرز ترکمنستان نزدیک‌تر می‌شویم بر ارتفاع کوه‌ها افزوده می‌شود. به طوری که مناطق شمالی دارای آب‌و‌هوایی کوهستانی و سرد هستند. دره شمخال نیز در همین محدوده قرار گرفته و بهار و تابستان‌های خنکی دارد. بنابراین اگر قصد سفر به شمخال را دارید ما به شما اردیبهشت را پیشنهاد می‌کنیم.

کلام آخر

شاید تاکنون تصورتان بر این بوده که مسافران تنها به قصد زیارت راهی خراسان می‌شود، اما بد نیست بدانید خراسان بزرگ پر از روستاهای کوهستانی و سرسبز، آبشارها و ییلاق‌های زیبایی است که همچنان بکر باقی‌مانده‌اند. مناطقی چون پارک ملی گلیل و ساریگل و همچنین دامنه‌های کوه شاه‌جهان‌ و… که محل زندگی حیونات مختلفی هستند هر یک زیبایی‌های خاص خود را دارند. برای بازدید از بکرترین دیدنی‌های ایران حتما سری به خراسان بزرگ بزنید.