سعدیه شیراز ؛ همه چیز درباره‌ی آرامگاه سعدی

آرامگاه سعدی یکی از جاذبه‌های دیدنی شیراز است که هرسال با بهار زیبایش، هوش و حواس را از سر انسان می‌رباید. این مکان در گذشته، محل زندگی سعدی شیرازی بوده و حالا سال‌هاست که سعدی در آن آرمیده است. معماری زیبای آرامگاه دست در دست محوطه‌ای دل‌انگیز و روح‌نواز، منظره‌ای را ساخته است که هیچ بیننده‌ای را ناراضی راهی دیار خود نمی‌کند. اگر می‌خواهید به آرامگاه سعدی در شیراز سری بزنید، این مقاله را بخوانید تا با شناخت بیشتر، لذت دیدار با این شاعر بزرگ را برای خود دوچندان کنید.

آشنایی با سعدی شیرازی و آرامگاهش

شرف‌الدین مصلح شیرازی در سال ۵۸۸ هجری شمسی و در خانواده‌ای بسیار مذهبی چشم به جهان گشود. البته درباره‌ی تاریخ تولد او، زمان‌‌های مختلفی در منابع تاریخی ذکر شده است. او که اصالتی شیرازی داشت، پدر خود را در دوران خردسالی از دست داد و اندوه نبود پدر را برای همیشه بر دوش کشید. به طوری که در برخی اشعارش همانند باب نهم بوستان، اشاره‌ای به پدر در دوران طفولیت خود می‌کند:

ز عهد پدر یادم آید همی               که باران رحمت بر او هر دمی

که در طفلیم لوح و دفتر خرید               ز بهرم یکی خاتم زر خرید

سعدی با اشتیاق فراوان به کسب علم و دانش ‌همت گماشت و به پژوهش در دین از خود علاقه‌ی زیادی نشان داد. البته بخش مهمی از این خصلت را از اجداد و پدران خویش به ارث برده بود؛ تا آنجا که در اشعارش آمده:

مرا معلم عشق تو شاعری آموخت                همه قبیله‌ی من عالمان دین بودند

سعدی در سال ۶۰۹ هجری شمسی در سن ۲۱ سالگی به دلایل مختلف اجتماعی و سیاسی، شیراز را ترک کرد و راهی شهرهای گوناگونی در خاور دور و نزدیک شد. او که در عنفوان جوانی تبدیل به جهانگردی ادیب شده بود، حدود سی سال در سفر زندگی کرد و سال‌ها عمر خود را در شهرهای مختلف هندوستان، حبشه، شمال آفریقا و مصر سپری کرد. وی در این مسیر سی ساله، سختی‌های فراوانی را متحمل شد و درس‌های زیادی آموخت.

نام عکاس: محمدرضا فربد، خبرگزاری فارس

حکایات سعدی در بوستان و گلستان، حاصل عمری است که در سفر به تجربیات مختلف پرداخته و نگرش و بینشی عمیق از این طریق به دست آورده است. اغلب حکایات او نیز در باب پند و اندرز و درس‌های زندگی است. در مورد این‌که سعدی در چه سالی از دنیا رفت بیش از زمان تولدش اتفاق‌نظر وجود دارد. اغلب منابع، وفات او را سال ۶۷۱ هجری شمسی ذکر کرده‌اند.

آرامگاه سعدی در شیراز یکی از بهترین جاهای دیدنی شیراز محسوب می‌شود و به سعدیه معروف است. این شاعر خوش‌سخن ادبیات فارسی، سال‌های آخر عمر خود را در مکانی که امروز ما به عنوان آرامگاهش می‌شناسیم، روزگار گذراند. در بسیاری از کتب، تصویری را به عنوان عکس سعدی شیراز منتشر کرده‌اند که صحت‌وسقم آن مشخص نیست و هیچ منبع معتبری نیز آن را تأیید نکرده است.

معماری و تاریخچه‌ی آرامگاه

آرامگاه سعدی همان جایی است که سعدی آخرین سال‌های عمر خود را در آن سپری کرده و پس از مرگ نیز در همان مکان به خاک سپرده شده است. اولین مقبره‌ی این شاعر بزرگ توسط «شمس‌الدین محمد صاحب دیوانی» وزیر اباقاخان ایلخانی بنا نهاده شد. البته بنای اولیه توسط یعقوب ذوالقدر در سال ۹۶۹ هجری شمسی، ویران شد.

در سال ۱۱۵۲ هجری شمسی، کریم‌خان زند دوباره بنایی را بر آرامگاه سعدی برپا کرد که با مصالح گچ و آجر ساخته شده بود. در دوران قاجاریه، عالمی شیرازی بر اساس منابعی که گفته بودند سعدی اهل تسنن بوده، سنگ مزار سعدی را تخریب کرد. اندک زمانی بعد، «علی اکبرخان قوام‌الملک شیرازی» سنگی آراسته به اشعار سعدی در مدح پیامبر را تهیه و بر مزار این شاعر ادیب و متدین، نصب کرد.

بنای ساخته شده توسط کریم‌خان زند تا سال ۱۳۲۷ با اندکی تخریب و تغییر و تحول پابرجا ماند. حدود یک سال طول کشید تا برای احیای آرامگاه سعدی، اجازه صادر شود. دو معمار آرامگاه سعدی، مهندس محسن فروغی و مهندس علی صادق بودند که طرح این بنا را از کاخ چهل‌ستون اقتباس کردند و با تلفیق معماری جدید و قدیم ایرانی، آرامگاه امروزی را بنا نهادند. هم‌زمان با افتتاحیه آرامگاه که با حضور افراد نامی و بزرگ عرصه‌ی علم و هنر و ادب پارسی برگزار شد؛ مجسمه‌ای که به عنوان تندیس این شاعر گران‌قدر توسط استاد ابوالحسن صدیقی ساخته شده بود، بر فراز دروازه‌ی شهر اصفهان جای گرفت. بر سردر ورودی آرامگاه سعدی در شیراز نوشته‌اند:

هزار سال پس از مرگ او گرش بویی          ز خاک سعدی شیراز بوی عشق آید

بازدید از سعدیه شیراز

بدون تردید شما نیز مانند بسیاری از افراد دیگر، عکس مقبره‌ی سعدی در شیراز را دیده‌اید. اما آنچه باعث می‌شود تا اغلب مسافران و گردشگران مجذوب این مکان شوند در هیچ عکسی ثبت نمی‌شود! کاشی‌های فیروزه‌ای رنگ بر فراز آرامگاه در تصاویر متعدد به نمایش درآمده‌اند؛ اما مگر می‌شود در یک تصویر، عمارتی هشت ضلعی که سقفی به رنگ فیروزه‌ای دارد و سنگ مزار سعدی در وسط آن قرار گرفته است را یک‌جا به نمایش گذاشت؟

از سویی دیگر، چگونه باید باغ وسیع سعدیه را با آن همه درخت و گل و حوض‌های مستطیل شکلش در فصل بهار، نمایش داد که همه‌ی زیبایی‌ها را با تک‌تک جزئیات در خود بگنجاند؟ هفت کتیبه‌ی سنگی مزین به ابیات بی‌نظیر سعدی که در هفت ضلع بنا نصب شده‌اند را تنها زمانی می‌شود با تمام وجود درک کرد و جان گرفت که از نزدیک با انگشتان خود لمسشان کنیم.

اگر دوست دارید با دیگر باغ زیبا و جهانی شهر بهارنارنج‌ها آشنا شوید، خواندن مطلب باغ ارم شیراز و باغ های شیراز را از دست ندهید.

نام عکاس: محمدرضا فربد ، خبرگزاری فارس

مقبره شوریده شیرازی

آرامگاه سعدی دیر زمانی است که میزبان «شوریده‌ی شیرازی» شاعر نابینای دوران صفویه هم است. شاعری اهل شیراز که فضایل و اخلاقیاتش، او را فردی صاحب‌نام کرد. او پس از مرگ در جوار استاد سخن، سعدی شیرازی، آرام گرفت.

نام عکاس: شیوا السادات عطاران ، خبرگزاری ایرنا

حوض سکه سعدیه

یک حوض زیبا در سعدیه وجود دارد که به حوض سکه معروف است. البته نام اصلی این حوض، حوض ماهی است. این حوض هشت ضلعی، توسط خود سعدی ساخته شده و بر اساس باورها و مراسم مردم شیراز، حوضی بسیار مقدس است.

بیشتر بخوانید: مقبره کوروش

افسانه‌های پیرامون حوض سکه

قصه از آنجا شروع می‌شود که از سال‌های بسیار دور، آب قناتی که در این منطقه وجود دارد و به قنات یا چشمه‌ی سعدی معروف است، برای مردم شیراز مقدس بوده و برای آن مراسم و آدابی داشته‌اند. آن‌ها پس از گذشت چهل روز از آغاز بهار، روبروی آرامگاه سعدی گرد هم می‌آمدند و «دیگ جوش» می‌پختند. سپس تا انتهای شب به شادی و سرور می‌پرداختند. باور مردم این بود که در این روز یک ماهی قرمز که حلقه‌ای طلایی در بینی دارد، در میان آب بالا می‌پرد و سپس می‌رود تا سال بعد.

بر اساس همین باور، ماهی‌های این حوض، مقدس بودند و کسی آن‌ها را صید نمی‌کرد. این مراسم تا حدود ۸۰ سال قبل نیز ادامه داشت. اما پس از تخریب آرامگاه برای احیای دوباره‌ی آن، دیگر کسی نتوانست به طور مستقیم به حوض دسترسی پیدا کند. البته هنوز هم مردم کوی سعدی در کوچه‌ای که به کوچه‌ی حمام سعدی معروف است از آب چشمه برای آداب و مراسم و باورهای خود استفاده می‌کنند. از طرفی دیگر، مردم هنوز هم درون حوض ماهی سعدیه، سکه می‌اندازند تا حاجاتشان برآورده شود.

جالب است بدانید که مردم شیراز باورهای خاص دیگری نیز درباره‌ی این حوض مقدس دارند. برخی می‌گویند اگر جوانان مجرد، دست و صورت خود را با آب این قنات بشویند، بختشان باز می‌شود. عده‌ای نیز صاحب این قنات را حضرت امام حسن (علیه‌السّلام) می‌دانند.

مسیر دسترسی به سعدیه شیراز

آرامگاه سعدی در شیراز و در انتهای خیابان بوستان واقع شده است. این آرامگاه در دامنه‌ی کوه قرار دارد و در کنار آن، باغی دلگشا چشم‌نوازی می‌کند. اگر با خودروی شخصی به این مکان می‌روید، راه شما بسیار راحت و سرراست است، به راحتی اینجا را خواهید یافت.

اگر از وسایل نقلیه‌ی عمومی استفاده می‌کنید، برای پیدا کردن آدرس آرامگاه سعدیه کافی است سوار اتوبوس‌های پایانه‌ی شهید دستغیب – بلوار نارنجستان یا بلوار نارنجستان – پایانه‌ی نمازی شده و در ایستگاه سعدیه پیاده شوید. سپس با چند دقیقه پیاده‌روی به در خانه‌ی سعدی برسید.

نام عکاس: پویا اختردانش

اقامت در شیراز

برای اجاره ویلا و سوئیت در شیراز یا اجاره اقامتگاه بوم گردی در شیراز بهترین کار این است که قبل از سفر، محل اقامت خود را مشخص کنید؛ به خصوص اگر در ماه‌های اسفند، فروردین و اردیبهشت راهی این شهر هستید. در این ایام شیراز به خاطر طراوت و شادابی‌اش مسافران زیادی را پذیرا بوده و بسیار شلوغ است.

البته پیشنهاد ما این است که اگر می‌خواهید آرامگاه سعدی در شیراز را زیارت کنید، در همین ماه‌ها به شیراز بروید. بوی بهارنارنج را با خنکای بادی بهاری که از سمت کوه می‌وزد تصور کنید. بهار اینجا را با هیچ چیز نمی‌توان عوض کرد.برای اجاره‌ی اقامتگاه در نزدیکی سعدیه شیراز می‌توانید از سامانه‌ی رزرواسیون هومسا استفاده کنید.

هومسا در تمام نقاط استان فارس و شهر شیراز، انواع اقامتگاه‌ها را با امکانات و شرایط متنوع در اختیار مسافران قرار می‌دهد. شما می‌توانید در تمام طول سفر نیز با پشتیبان‌های هومسا در ارتباط بوده و نظرات و پیشنهادات خود را با آن‌ها در میان بگذارید.